Them (2021) - Recensie

Een stem hebben op het grote toneel van Hollywood was voor lange tijd enkel weggelegd voor witte mensen. Films werden gemaakt voor en door uitsluitend witte mensen die het toneel voor decennia domineerden. De personen die tijdens deze periode schreven over deze films, en zo de opinies van de tijd vorm gaven, waren dan ook niet veel anders. Maar met een groeiende diversiteit in de filmwereld, komen bepaalde thema’s naar boven of worden gemeenschapen en mensen belicht waar wijzelf misschien niet direct dichtbij staan. Hoe mensen, onderwerpen, en gemeenschappen afgebeeld worden, is steeds belangrijker, en vaak missen we de kennis om deze goed te beoordelen. Op dit moment leg je je oor te luister bij mensen die wel dichter bij het onderwerp staan. Ook ik had in mijn korte carrière als recensent al snel begrepen dat het luisteren naar anderen geen zwakte is, maar een must. En voor de nieuwste Amazon Prime-reeks Them bleek dit nogmaals zeer belangrijk. Dit eerste seizoen van de horror, anthologie-reeks van schrijver en producent Little Marvin focust op een zwarte familie die verhuist naar een compleet witte buurt waar kwaadaardige krachten, bovennatuurlijk en langs de deur, hen proberen uit te dagen, folteren en vernietigen. De hoofdrollen in de intrigerende reeks worden vertolkt door Deborah Ayorinde (Luke Cage, Harriet) en Ashley Thomas (Top Boy, 24: Legacy), in een reeks die nogmaals een licht schijnt op harde, racistische realiteit.

Doorheen de eerste paar afleveringen was ik persoonlijk lyrisch over de show en de harde, confronterende realiteit van racisme die het wist te brengen. Met de Emory’s die verhuizen naar een witte wijk, worden ze door hun buren en collega’s langs alle kanten gelaagd omwille van hun huidskleur en andere racistische redenen. De constante stroom van haat die de Emory’s over zich heen krijgen doorheen de reeks, is nochtans zeer ongemakkelijk en moeilijk om naar te kijken, maar is anderzijds ook nog altijd enorm belangrijk. Als witte persoon vergeet je deze realiteit, die zovele mensen nog elke dag moeten meemaken, en deze reeks dwingt je om deze gruwel te confronteren. Dit is ons verleden, wat onze voorouders tot voor kort nog altijd deden, en die we als witte personen ook moeten confronteren. Aan de basis van het hele verhaal, en de horrorelementen die worden gebruikt, ligt trauma. Het zijn de gruwelijke momenten uit het verleden veroorzaakt door allerhande haatvolle, racistische acties van witte personen die deze familie blijven achtervolgen. De demonen werken dan als manifestaties van deze trauma’s, iets dat nochtans niet direct duidelijk is in de eerste afleveringen.

Hoe fantastisch ik het ook vond om gruwelijke realiteit uitgewerkt te zien, het was ook belangrijk om eens te gaan lezen wat mensen uit de zwarte gemeenschap zelf vonden van de reeks. En hierna heb ik mijn mening toch iets moeten bijstellen. Hoe confronterend en belangrijk dit verhaal wel niet is, centraal staat nog altijd gigantisch veel “black victimization exploitation”. Voor het merendeel van de reeks zijn de centrale, zwarte personages de slachtoffers die bijna constant fysiek en mentaal gemarteld worden door hun buren, of door hun trauma’s. Al dit staat ten dienste van deze realistische weergave van racisme, zodat de witte persoon hiermee geconfronteerd kan worden. Maar willen we dit nu juist zien? En belangrijker, is dit wat de zwarte gemeenschap wil zien? We kunnen het vergelijken met een andere reeks, Lovecraft Country, dat ook een verhaallijn had rond een zwarte familie die in een witte buurt gaat wonen. Het verschil is dat doorheen deze afleveringen de personages in Lovecraft Country nooit de slachtoffers waren, maar juist de helden in hun eigen verhaal, terwijl de nog altijd de gruwel van racisme wisten weer te geven.

Pas in de laatste aflevering vechten de Emory’s enigszins terug, en stappen ze uit deze rol van slachtoffer. Maar tegelijkertijd zien we ook de schuld van al deze gruweldaden verschoven worden. Door de oorsprong van de horrorelementen bij een supernatuurlijke kracht te leggen, wordt de schuld van de foltering weggehaald bij alle witte mensen in de reeks. De voorlaatste aflevering toont dit fantastisch, door de demon die de priester de gruweldaden influisterde, en witte mensen schuilen achter de bijbel om hun eigen daden te verantwoorden. Want in realiteit waren er natuurlijk geen supernatuurlijke krachten die zwarte families folterden, maar wel het intentionele pestgedrag van witte mensen die een zwarte familie tot een breekpunt hebben gebracht, net als dit verhaal toont. Het ontvoering-verhaal rond Betty in de laatste afleveringen voelt dan ook wat vreemd aan. Hoewel het een nut heeft in het plot, lijkt het alsof we opeens medelijden moeten hebben met een racistische vrouw die het leven van haar buren een pure hel maakte.

Voor het merendeel was Them dan ook vrij moeilijk en ongemakkelijk om te bekijken. Als het voor mij als witte man al zwaar is om een zwarte familie voor negen afleveringen gefolterd te zien worden door hun buren en hun trauma’s, hoe zwaar is dit dan wel niet voor zwarte mensen zelf? Nochtans is de realistische afbeelding van het racisme dat zwarte families moesten ondergaan, samen met de sterke productie en performances van haar acteurs, het sterktepunt van deze reeks. De supernatuurlijke horrorelementen zijn gewoon niet genoeg aanwezig om meer bij te dragen, met een reeks die meer aanvoelt als een realiteit met enkele horrorelementen, dan een horrorreeks met een realistische kern. Dus, is Them uiteindelijk goed? Ja, met een asterisk. Nog niet zo lang geleden waren dergelijke racistische folteringen de realiteit, en zelfs nu is er nog niet veel veranderd. Het is dan ook belangrijk om te blijven herinneren hoe het verleden was, hoe het de samenleving gevormd heeft. Maar er hangt natuurlijk wel een asterisk aan vast, want de manier waarop deze realiteit gebracht is, is misschien niet de manier waarop we het willen zien. Het verbaast dan ook niet dat naast bedenker Little Marvin de meeste regisseurs en producenten wit zijn. Moeten we zwarte mensen altijd maar in die slachtofferrol afbeelden, of mogen ze ook eens de helden zijn in hun eigen verhaal?

★★1/2

Het eerste seizoen van Them is nu integraal te bekijken via Amazon Prime