Nomadland (2021) - Recensie
Hoewel verrassingen altijd mogelijk zijn, is er elk jaar wel die ene film waarvan vooraf geweten is dat ze het award-seizoen zal domineren. Soms is dat een Parasite of een The Shape of Water, maar dit jaar was het duidelijk dat Nomadland van Chloé Zhao de absolute favoriet was om de grote prijzen te winnen. Deze rol wist het dan ook waar te maken, met in totaal drie Oscars: Beste Actrice, Beste Regisseuse, en Beste Film. Voor de Chinese regisseuse is het slechts haar derde langspeelfilm uit haar carrière, maar met al veel positieve kritiek op haar eerdere kortfilms en langspeelfilm The Rider, komt deze winst zeker niet uit de lucht vallen.
Het verhaal van Nomadland is gebaseerd op het gelijknamige non-fictieboek van schrijfster Jessica Bruder over het fenomeen van oudere Amerikanen die na de recessie van 2007 tot 2009 een rondtrekkende levensstijl aannamen op zoek naar seizoenswerk. Chloé Zhao adapteerde dit werk door er een fictief verhaal rond te bouwen over Fern, een vrouw van in de zestig die, nadat ze alles is kwijtgeraakt in de recessie, op reis gaat door het Amerikaanse Westen en als een moderne nomade in een busje gaat leven. Voor de hoofdrol werd actrice Frances McDormand, die met Nomadland haar ondertussen derde Oscar voor Beste Actrice won.
Maar waarom is deze film nu eigenlijk zo goed? Waarom wist Chloé Zhao met haar film bijna elke award van de voorbije maanden te winnen? Als half-documentaire is Nomadland vooral een fantastische ervaring die zowel het fictieve gedeelte als de non-fictie elementen naadloos samenvoegt. De ruggengraat van de film is uiteraard actrice Frances McDormand, die als hoofdpersonage aanwezig is in werkelijk elke scene van de film. Het is een cliché dat mogelijke Oscarwinnaars altijd heel diep gaan voor hun rol, maar Nomadland is één van de eerste films waar ik echt het gevoel had dat dit de film zoveel beter maakte. Net als schrijfster Jessica Bruder dompelde McDormand zich voor enkele maanden onder in deze nomadische wereld door te leven en werken zoals de nomaden. De natuurlijke interacties met de rest van de cast, die voornamelijk bestond uit echte nomaden, was hierdoor zoveel natuurlijker. Soms vergeet je dan ook dat je niet naar een documentaire aan het kijken bent. Een grappige anekdote is dat zelfs een groot deel van de cast niet door had dat ze een bekende actrice was. De manier waarop Zhao McDormand en de een voor de rest onervaren cast wist te regisseren, en zo’n aangrijpen verhaal heeft kunnen vertellen, toont dat de Oscar meer dan verdient was.
Wat de film en haar verhaal uiteindelijk echt tot leven brengt is de dans tussen Zhao’s regie en de cinematografie van Joshua James Richards. In een film die niet direct dialoog zwaar is, ligt veel van de betekenis in de beelden en de momenten die ze afbeeldt. Met beeldschone, brede landschapen beelden Zhao en Richards de eenzaamheid en stilte af die het leven van Fern domineren, nu en dan afgewisseld door een moment in de nomadische gemeenschap. Nu, dit gevoel van eenzaamheid is niet per se iets negatief. Het beeld een leven af van rust en stilte, ver van de drukte waar we ons allemaal in bevinden, en waarin we ons als kijker, geholpen door de prachtige muziek van onder andere Ludovico Einaudi, ook stilaan beginnen te verliezen. Maar ook deze rust is eigenlijk een illusie. De beelden en muziek dragen je vooruit, terwijl we samen met Fern weglopen van de problemen van het heden en verleden. Als die golf van onderdrukte emoties dan toch terugkomt naar het einde van de film, staan Zhao en Richards klaar om deze hard te laten aankomen. De dialogen zijn soms zwaar, maar het is de ervaring van beeld en geluid die de emoties met zich meedraagt doorheen dit verhaal.
Net zoals elke film op het grote toneel, is Nomadland niet gevrijwaard van de gebruikelijke kritiek. Zo zou Zhao in haar verhaal niet genoeg aandacht gegeven hebben aan de verschrikkelijke omstandigheden waarin mensen aan het werk worden gezet bij Amazon, een plek waar Fern in de film ook gaat werken. Amazon staat er om bekend om haar werknemers niet genoeg te betalen en veel te veel, te harde uren te doen draaien. Hoewel het inderdaad een thema is dat moet aangehaald worden, denk ik niet dat deze film daar de plaats voor is. Nomadland is een film die het leven van deze nomaden in beeld brengt met al haar plezier, gemeenschap, maar ook de moeilijke momenten. Het zijn deze mensen waar de film om gaat, en nu niet per se Amazon. Mocht er iets meer gezegd worden over deze omstandigheden? Jazeker, maar waar waarom afleiden van waar de film echt over gaat?
Waarom heeft Nomadland haar drie Oscars dus verdient? Met een zeer intiem verhaal, en door gebruik te maken van echte mensen, geeft de film een zeer eerlijk beeld dat op een serene, emotionele manier in beeld is gebracht. Toch is het moeilijk om Nomadland in woorden te brengen, of de film eer aan te doen. Het woord “ervaring” voelt zo raar, maar voor deze film voelt het juist. Zhao toont dat ze een van de grootste talent in Hollywood is op het moment, wat uiteraard veel hoop geeft voor de opkomende Eternals film voor Marvel. Het jammere is natuurlijk dat we nu niet direct te kans krijgen om Nomadland te ervaren in een bioscoop. Als Searchlight Pictures film, en dus deel van de Disney familie, kreeg het nu wel een release via STAR op Disney+, in afwachting van een hopelijke bioscooprelease in juni. Maar toch zou ik daar niet op wachten om de beste film van het voorbije jaar te bekijken.
★★★★1/2
Nomadland is nu te bekijken in de bioscoop, of via STAR op Disney+
