Joker: Folie à Deux | Recensie

Over de originele film heb ik al sinds de release in 2019 heel gemengde gevoelens. Aan de ene kant is het een prachtige film die qua cinematografie, soundtrack, en acteerwerk een van de beste films van dat jaar was. Zelfs achter enkele van de anti-establishment boodschappen kan ik mij vinden. ACAB en Eat The Rich all the way! Maar dat de Joker voor vele mensen een soort van cult-held is geworden, zit bij mij niet zo goed. Wat ik zie is een zwaar ongelukkige man die worstelt met zijn mentale gezondheid, en in de film duidelijk door een psychose gaat. We mogen niet vergeten dat hij doorheen de film verschillende onschuldige mensen koelbloedig vermoord. Is dit een persoon of gedrag dat we moeten ophemelen? Is dit de juiste figuur die we als anti-etablissement idool naar voren moeten schuiven? Waarom blijven we van alle stripboek slechterikken anti-helden maken? Is dat nodig? Dat eerste jaar na de release draaide mijn maag toch altijd een beetje wanneer ik wederom Joker graffiti op muren zag staan. We mogen blij zijn dat de adolisatie de voorbije jaren toch wat is afgenomen. Maar de kans bestaat dat we opnieuw eenzelfde beweging gaan krijgen. Met de toevoeging van Harley Quinn in de sequel, komt de focus op een relatie getekend door misbruik die in het verleden al veel te veel opgehemeld is. Kan de wereld deze keer wel goed tussen de lijnen lezen, of krijgen we een herhaling van vijf jaar geleden?

Tot mijn grote verbazing vond ik deze sequel een stuk beter dan de eerste JOKER, een mening die misschien door iedereen gedeeld zal worden. Eerst en vooral: het is wederom een prachtige film voor het oog en het oor. Dankzij de sterke cinematografie van LAwrence Sher en de directie van Todd Phillips ziet de film er alleszins heel mooi uit, en wordt er een zeer geloofwaardige wereld gecreëerd. Toch is Folie à Deux visueel minder iconisch dan haar voorganger. Geen beelden zoals de trapscene of de dans in de toiletten. Geen beelden die nog jarenlang herinnert zullen worden. Een slachtoffer van haar eigen voorgaand succes? Maar lelijk is de film allesbehalve, maar dat is niet waar iedereen over zal praten. Zoals verwacht zal het musical gedeelte van de film het grote gespreksonderwerp zijn. Niemand was opgewonden toen aangekondigd werd dat het een jukebox-musical ging zijn (waarbij de gezongen liedjes al bestaande nummers zijn), maar aangezien ikzelf geen enkel van deze nummers kende, leek dat voor mij niet zo storend. Wat de musical scenes vooral doen, is een frisse draai geven aan deze films, in plaats van een flauw afkooksel van de eerste, hoewel ze op zich niet direct memorabel zijn.

Als Folie à Deux visueel niet echt memorabel was, was het verhaal dat voor mij wel. Alleszins het laatste half uur. Voor een groot deel van het verhaal lijkt de sequel eenzelfde weg te bewandelen als haar voorganger: Joker wordt opgebouwd als een held, ondanks wat hij allemaal gedaan heeft. Maar dan maken de filmmakers een keuze die ingaat tegen alles wat ze tot nu toe opgebouwd hebben: ze tonen wij hij echt is, en wat hij echt wil. Zoals we al in de eerste film zagen is Arthur geen held die de gevestigde orde omver wil gooien, maar eerder een zielige, eenzame man die worstelt met zijn mentale gezondheid en simpelweg aandacht en liefde wil als Arthur Fleck. Deze revelatie gaat het beeld breken dat vele van deze ‘cult-held’ hadden, en wat uiteindelijk gaat zorgen voor de mindere ontvangst van deze film. Maar dat is nu eenmaal wie hij is, iets dat ook al duidelijk was in 2019. Van zodra hij merkt dat hij aandacht krijgt als Joker, stort hij zich vol in deze rol, geholpen door een psychose. In het vervolg heeft hij dan weer een kans voor liefde, maar niet als Arthur Fleck. We zien dan ook in Folie à Deux dat van zodra hij de façade van Joker laat vallen, iedereen hem verlaat. Dat Lee Quinzel in dit verhaal de persoon is die Joker manipuleert, en niet andersom, is een beslissing om te applaudisseren. Het toont nogmaals de zielige, goedgelovige persoon die Arthur is, en breekt tegelijkertijd met de afschuwelijke afbeelding van hun relatie in andere media.

Een perfecte film is het nog altijd niet, maar toch blijf ik achter met een voldaan gevoel. We zijn eindelijk af van die afschuwelijke afbeelding van Joker die de wereld domineerde sinds 2019. Misschien was deze film dan toch nodig, puur om te tonen wie Arthur Fleck echt is. Samen met wederom een prachtige soundtrack van Hildur Guðnadóttir en het acteerwerk van Joaquin Phoenix en Lady Gaga, zijn er wel degelijk positieve punten te vinden  Maar het blijft zo dat de verhaalstructuur niet al te best is (Arthur’s verlaten van de Joker façade komt nogal abrupt zonder veel opbouw), en de musical nummers zijn misschien wat overbodig. Ondanks het acteerwerk van Lady Gaga is Lee Quinzel ook niet direct het best geschreven vrouwelijke personage. Het script denk slim te zijn en iets te zeggen over de toestand van de wereld, maar uiteindelijk zegt het alleen iets over hun eigen werk. De kans dat ik deze duologie nog eens opnieuw zal bekijken (en dat Folie à Deux grote prijzen zal winnen bij bijvoorbeeld de Oscars) is klein. Maar toch zit ik hier met een glimlach op mijn gezicht denkende aan alle Joker-fanboys die kwaad zijn dat ze hun fictieve cultheld, die er nooit echt één was, hebben geruïneerd.

★★★

JOKER: FOLIE À DEUX is nu te zien in de bisoscoop