Throwback - Eternal Sunshine of the Spotless Mind
Maart 2020 zal voor vele mensen lang in het geheugen blijven zitten. Het thuiszitten kruipt in de kleren en soms slaat de verveling misschien wat toe. Het is echter een perfecte tijd om terug te duiken in de geschiedenis van de film. Vandaag keren we nogmaals terug naar het jaar 2004. Zestien jaar geleden kwam op dit moment de film Eternal Sunshine of the Spotless Mind in de zalen. De film van Michel Gondry werd direct een klassieker met zijn diepe thema's en structuur, bevestigd door de Oscar-winst voor het screenplay van Charlie Kaufman en een nominatie voor de performance van Kate Winslet. Deze laatste werd in de film vergezeld door Jim Carrey, die zich hiermee losrukte van zijn imago als komiek. Eternal Sunshine volgt Carrey's personage Joel wanneer hij beslist om zijn ex uit zijn geheugen te laten wissen op het moment dat hij te weten komt dat zij hetzelfde met hem heeft gedaan.
Wat Eternal Sunshine of the Spotless Mind zo speciaal maakt is de manier waarop men het verhaal van dit koppel aanpakt. Eigenlijk geeft de film gewoon een relaas van de relatie die Kate Winslet's Clementine en Joel hebben gehad. Door het gebruik van het wissen van het geheugen als verhaalstructuur weet de film zoveel meer te vertellen over leven in het algemeen. De focus op individuele herinneringen, goed en slecht, niet chronologisch, vervangt de traditionele chronologische vertelstijl die je normaal gezien in liefdesfilms vindt. Hun hele liefdesverhaal is dan ook niet direct het punt, het gaat eerder om de pure gevoelens van momenten die mensen met elkaar delen. Ondanks deze non-chronologische kun je echter goed volgen, je weet dan ook wat er aan de hand is. Er zit echter een chronologische speling in het script die mij tot het einde deed nadenken. Het is plezant als je veronderstellingen op het einde waar blijken te zijn.
Doorheen de eerste helft van de film dacht ik dat het thema vooral probeerde te tonen dat je niet per se moet vergeten, hoe het beter is om bepaalde zaken te onthouden. Na het kijken van de film voel ik dat het verhaal vooral een beeld wil geven van de fasen van het loslaten. Na een relatie zit je met al deze herinneringen die maar blijven ronddraaien in je hoofd. Net zoals in de film loop je eerst een beetje verdwaasd door deze gevoelens maar na een tijd ga je vechten omdat je niet wil accepteren dat deze tijden waarschijnlijk achter je liggen en niet meer terug komen. Maar net als Joel moet je uiteindelijk accepteren dat deze tijden achter je liggen en vooruit gaan met je leven. Eternal Sunshine of the Spotless Mind is een verbeelding van dit rouwproces. Maar doet het einde dan niet alles teniet? Niet per se. Zelfs als Joel en Clementine weten hoe ze over elkaar dachten, nemen ze nog altijd een kans met elkaar. Het loslaten en de kijk op het verleden heeft in beide voor groei gezorgd en hopelijk voor een betere toekomst. De film gaat dan ook niet over ware liefde maar wel over de golven van groei en loslaten in ieders leven.
Een tweede, minder filosofisch thema is dat het kunnen wissen van iemands geheugen misschien niet het beste idee is. Voor Joel en Clementine maakte het het leven niet per se beter en ze vonden elkaar op het einde nog altijd. Je ziet het echter vooral in de verhaallijn met Elijah Wood, Mark Ruffalo en Kirsten Dunst, als respectievelijk Patrick, Stan en Mary. Zij tonen dat het wissen van enkele zaken hun problemen niet per se oplost. Mary's gewist overspel kwam nog altijd terug naar boven en Patrick's relatie met Clementine viel uiteindelijk ook uiteen toen ze terug in aanraking kwam met haar verleden. De personen met een gewist geheugen toonden op het einde allemaal een vorm van berouw voor de keuze die ze gemaakt hebben. Uiteindelijk toont de film dat het weglopen van vele herinneringen niet de oplossing is en dat een confrontatie, zoals die van Joel, veel beter is.
Eternal Sunshine of the Spotless Mind is de eerste film waar Jim Carrey zijn dramatisch talent toont. Hoewel hij het later nog veel zou doen, zoals in de film Number 23, voelt deze film op een bepaalde manier natuurlijk aan voor hem. Soms zie je de typische manieren van Carrey nog eens naar boven komen maar over het algemeen weet hij de stille Joel perfect leven in te blazen. Zijn komische rollen zijn fantastisch maar ik denk dat het hier is dat Carrey echt schijnt. Dit is ook deels te danken aan zijn tegenspeelster Kate Winslet. Op een bepaalde manier paste ze voor mij in deze rol maar op een bepaalde manier ook weer niet. Twee dagen voor het kijken van deze film zag ik Scott Pilgrim VS The World, en bij het zien van Clementine kon ik enkel maar een Ramona Flowers denken. Het constant veranderende haar en eenzelfde karakter, het was moeilijk om Winslet soms in die rol te zien terwijl Mary Elizabeth Winstead het zo goed deed. Het succes van de film is hoofdzakelijk te danken aan deze twee acteurs. Het zijverhaal van de film met Wood, Ruffalo en Dunst voelde op momenten alien aan in de film.
Gevoelens bij deze film zijn moeilijk in woorden te brengen. Het is geen vrolijke film, met de grijze en donkere sfeer, maar tegelijkertijd voelde ik mij ook niet droevig. Het is meer een gevoel van herkenning terwijl je meegaat doorheen Joel's rouwproces. Tegelijkertijd bouw je ook een gevoel van hoop op. Hoop dat Joel het hele proces te boven gaat komen. Het droevig en donker gevoel dat overheerst evolueert naar hoop en herkenning. Het is de kunst van Eternal Sunshine om met een dergelijk fictief en vreemd verhaal de realiteit zo goed uit te beelden. Met minder dan twee uur vlieg je door deze film. Ikzelf zou het Jim Carrey's beste film kunnen noemen.